Мнагатыпнасць скланення назоўнікаў

Август 12, 2022

Главная
Лингвистика
Мнагатыпнасць скланення назоўнікаў

Содержание

2. Асаблівасці падзелу назоўнікаў па тыпах скланення ў старажытнарускай мове. Змены ў скланенні назоўнікаў. Гісторыя клічных формаў.
3. Скланенне з асновай на *ā (*jā) назоўнікі жаночага роду на -а: сестра, нога, земля, воля, душа
6. Скланенне назоўнікаў на *ŏ (*jŏ) словы мужчынскага (рабъ, конь) і ніякага роду (окъно, поле). У родным
9. Скланенне на *ŭ сынъ, домъ, вьрхъ, волъ, полъ (палова), ледъ, медъ, низъ, разъ, рѧдъ, даръ, чинъ,
12. Скланенне з асновай на *ĭ жаночага і мужчынскага роду на -ь: дань, ночь, огнь, зять. У
15. Скланенні назоўнікаў з асновамі на *ā (jā), *ŏ (jŏ), *ŭ, *ĭ
16. Распазнаванне скланення слоў мужчынскага роду з канчаткам формы назоўнага склону адзіночнага ліку -ь. голубь, локъть, рубль
17. Скланенне назоўнікаў з асновай на зычны назоўнікі мужчынскага, жаночага і ніякага роду, якія ў формах ускосных
18. Скланенне на зычны
19. Адзіночны лік
20. Множны лік
21. Парны лік
22. -тел’-ь, -ар’-ь, -‘ан-ин-ъ Назоўнікі мужчынскага роду з суфіксамі -тел’-ь, -ар’-ь, -‘ан-ин-ъ былі рознаскланяльныя: змяняліся ў адзіночным
24. Парны лік
25. Скланенне з асновай на *ū назоўнікі жаночага роду з канчаткамі ў форме назоўнага склону адзіночнага ліку
26. Паводле семантыкі назвы пладоў: мъркы, смокы, тыкы; словы, што абазначаюць роднасць: золы ‘залоўка’, свекры, ятры ‘жонка
28. Парны лік
29. Станіслаў Дубіш “Gramatyka historyczna języka polskiego” Prasłowianie – mądra nacja. Gdybym dzisiaj ich usłyszał, Rzekłbym: mocni
30. Гісторыя клічных формаў назоўнікі адзіночнага ліку мужчынскага і жаночага роду на *ā, *ŏ, *ŭ, *ĭ братие
31. І.П. Мележ “Палеская хроніка” Ганно-о! Дзе ты, нячыстая сіла?! Не слухай яго, Васілько - Тато… тато…
32. Новы клічны склон мам! Кол'! пап! Ван'!
33. 4 Развіццё катэгорыі адушаўлёнасці - аманімія (супадзенне) формаў роднага і вінавальнага склонаў абодвух лікаў у назоўнікаў
34. имьть татя (Смаленская грамата, 1229) И взяша и Стополкъ акы тьстя своего (Лаўрэнцьеўскі летапіс) Послали есмы
35. дѣти, люди Супадзенне формаў назіраецца толькі ў помніках XVII ст.: И людей розгонял (Курская грамата, 1623)
37. Скачать презентацию

Слайд 2

Асаблівасці падзелу назоўнікаў па тыпах скланення ў старажытнарускай мове.
Змены ў

скланенні назоўнікаў.
Гісторыя клічных формаў.
Развіццё катэгорыі адушаўлёнасці.

Слайд 3

Скланенне з асновай на ā (jā)
назоўнікі жаночага роду на -а:
сестра,

нога, земля, воля, душа
назоўнікі мужчынскага роду на -а:
воевода, слоуга
назоўнікі мужчынскага і жаночага роду на -ыи, -ии, -и: судии, кънѧгыни, рабыни.
У родным склоне адзіночнага ліку назоўнікі мелі канчаткі: -ы (цвёрдая), -ҍ (мяккая):
травы, стрҍхы, землҍ, сажҍ.

Слайд 4

Слайд 5

Слайд 6

Скланенне назоўнікаў на ŏ (jŏ)
словы мужчынскага (рабъ, конь)
і ніякага роду

(окъно, поле).
У родным склоне адзіночнага ліку быў канчатак -а (цвёрдая аснова), -я (мяккая):
стола, коня

Слайд 7

Слайд 8

Слайд 9

Скланенне на *ŭ
сынъ, домъ, вьрхъ, волъ,
полъ (палова), ледъ, медъ, низъ,

разъ, рѧдъ, даръ, чинъ, пиръ, солодъ
У родным склоне гэтыя назоўнікі мелі канчатак -у: сыну.

Слайд 10

Слайд 11

Слайд 12

Скланенне з асновай на *ĭ
жаночага і мужчынскага роду на -ь: дань,

ночь, огнь, зять.
У родным склоне адзіночнага ліку назоўнікі мелі канчатак -и: ночи, огни.

Слайд 13

Слайд 14

Слайд 15

Скланенні назоўнікаў з асновамі на ā (jā), ŏ (jŏ), ŭ, ĭ

Слайд 16

Распазнаванне скланення слоў мужчынскага роду з канчаткам формы назоўнага склону адзіночнага

ліку -ь.

голубь, локъть, рубль – або да асноў на *jŏ, або на *ĭ
ножь (заноза): [ж] – *zj
рубль – рубити: [бл’] – *bj
локъть – на *ĭ – *локъчь (*tj – ч).
Семантычны прынцып – група слоў, што называла дзікіх жывёл і птушак (медвҍдь, рысь, лось, звҍрь, гоусь, голубь, лебѧдь) –
да назоўнікаў з асновай на *ĭ

Слайд 17

Скланенне назоўнікаў з асновай на зычны
назоўнікі мужчынскага, жаночага і ніякага роду,

якія ў формах ускосных склонаў узнаўлялі старажытныя канцавыя спалучэнні асновы
*-en-, *-er-, *-men, *-es-, *-ent-

Слайд 18

Скланенне на зычны

Слайд 19

Адзіночны лік

Слайд 20

Множны лік

Слайд 21

Парны лік

Слайд 22

-тел’-ь, -ар’-ь, -‘ан-ин-ъ
Назоўнікі мужчынскага роду з суфіксамі -тел’-ь, -ар’-ь, -‘ан-ин-ъ былі

рознаскланяльныя: змяняліся ў адзіночным і парным ліках па тыпу скланення на *ŏ (столъ, конь), а ў множным ліку – як этымалагічныя асновы на зычны:

Слайд 23

Слайд 24

Парны лік

Слайд 25

Скланенне з асновай на *ū
назоўнікі жаночага роду з канчаткамі ў форме

назоўнага склону адзіночнага ліку -ы:
цьркы, любы.
У форме роднага склону адзіночнага ліку назоўнікі мелі канчатак -е.
У формах ускосных склонаў назоўнікаў гэтага скланення з’яўляецца ўстаўка -ъв-: любъве (родны склон адзіночны лік).

Слайд 26

Паводле семантыкі
назвы пладоў: мъркы, смокы, тыкы;
словы, што абазначаюць роднасць:
золы ‘залоўка’, свекры,

ятры ‘жонка брата мужа’;
- Москы (Масква).

Слайд 27

Слайд 28

Парны лік

Слайд 29

Станіслаў Дубіш “Gramatyka historyczna języka polskiego”
Prasłowianie – mądra nacja.
Gdybym dzisiaj ich

usłyszał,
Rzekłbym: mocni w declinacjach,
Jakby każdy znał Dubisza.
Mąż do Boga westchnął świetem,
Wyławiając krupy z supy,
Jakby mówił: ha – widzicie:
Mąż i Bóg są w pierwszej grupie.
Syn przed dom rano wyskoczył,
By mozolnie iść za pługiem.
B tak stawiał nam przed oczy –
Syn i dom są w grupir drugiej.
Żona, domu dobra dusza,
Długiej kosy sober plecie,
I już każdy się domyśla –
Żona, dusza w grupie trzeciej.
Prasłowianin grywał w kości,
Z każdym gościem grać nie warto.
I w ten sposób rzecz uprościł:
Kość i gość są w grupie czwartej.
Piątą grupę masz gotową,
Nie trzeba do tego wiele.
Matka córce daje słowo,
Choć ta patrzy nań jak cielę.

Слайд 30

Гісторыя клічных формаў
назоўнікі адзіночнага ліку мужчынскага і жаночага роду на *ā,

*ŏ, *ŭ, *ĭ
братие и дружино! Донець рече: княже Игорю! а ты буи Рюриче и Давиде! О Днепре Словоутичю! О вҍтре, вҍтрило! – “Слова пра паход Ігаравы”.

Слайд 31

І.П. Мележ “Палеская хроніка”
Ганно-о! Дзе ты, нячыстая сіла?!
Не слухай яго, Васілько

- Тато… тато…
Цётко Алена!
Не кажы, Міканорко!
Матко, маладую час убіраць
Дружыно! Ето ж – чужыя якіясьці пад’язджаюць
Сцяпанко!.. Дзе ты падзеўся?

Слайд 32

Новы клічны склон
мам!
Кол'!
пап!
Ван'!

Слайд 33

4 Развіццё катэгорыі адушаўлёнасці
- аманімія (супадзенне) формаў роднага і вінавальнага склонаў

абодвух лікаў у назоўнікаў са значэннем ‘жывая істота’

Слайд 34

имьть татя (Смаленская грамата, 1229)
И взяша и Стополкъ акы тьстя своего

(Лаўрэнцьеўскі летапіс)
Послали есмы своихъ пословъ; И нам отъслати своих бояр; Привел нооугородцев и новоторжцев к целованью; Своих воевод послати (Граматы Маскоўскіх князёў, XV ст.)

Слайд 35

дѣти, люди
Супадзенне формаў назіраецца толькі ў помніках XVII ст.:
И людей

розгонял (Курская грамата, 1623)
Взявъ с собою тутошних и стороних людей (Грамата, 1627)
Взяли крестьян и крестьянских жон и детей (Грамата, 1636)

Мнагатыпнасць скланення назоўнікаў

Содержание

Асаблівасці падзелу назоўнікаў па тыпах скланення ў старажытнарускай мове. Змены ў

Скланенне з асновай на *ā (*jā)назоўнікі жаночага роду на -а: сестра,

Скланенне назоўнікаў на *ŏ (*jŏ)словы мужчынскага (рабъ, конь) і ніякага роду

Скланенне на *ŭсынъ, домъ, вьрхъ, волъ, полъ (палова), ледъ, медъ, низъ,

Скланенне з асновай на *ĭжаночага і мужчынскага роду на -ь: дань,

Скланенні назоўнікаў з асновамі на *ā (jā), *ŏ (jŏ), *ŭ, *ĭ

Распазнаванне скланення слоў мужчынскага роду з канчаткам формы назоўнага склону адзіночнага

Скланенне назоўнікаў з асновай на зычныназоўнікі мужчынскага, жаночага і ніякага роду,

Скланенне на зычны

Адзіночны лік

Множны лік

Парны лік

-тел’-ь, -ар’-ь, -‘ан-ин-ъНазоўнікі мужчынскага роду з суфіксамі -тел’-ь, -ар’-ь, -‘ан-ин-ъ былі

Парны лік

Скланенне з асновай на *ūназоўнікі жаночага роду з канчаткамі ў форме

Паводле семантыкіназвы пладоў: мъркы, смокы, тыкы;словы, што абазначаюць роднасць:золы ‘залоўка’, свекры,

Парны лік

Станіслаў Дубіш “Gramatyka historyczna języka polskiego” Prasłowianie – mądra nacja.Gdybym dzisiaj ich

Гісторыя клічных формаў назоўнікі адзіночнага ліку мужчынскага і жаночага роду на *ā,

І.П. Мележ “Палеская хроніка”Ганно-о! Дзе ты, нячыстая сіла?!Не слухай яго, Васілько

Новы клічны склонмам! Кол'! пап!Ван'!

4 Развіццё катэгорыі адушаўлёнасці- аманімія (супадзенне) формаў роднага і вінавальнага склонаў

имьть татя (Смаленская грамата, 1229)И взяша и Стополкъ акы тьстя своего

дѣти, людиСупадзенне формаў назіраецца толькі ў помніках XVII ст.: И людей

Похожие презентации

Асаблівасці падзелу назоўнікаў па тыпах скланення ў старажытнарускай мове.
Змены ў

Скланенне з асновай на ā (jā)
назоўнікі жаночага роду на -а:
сестра,

Скланенне назоўнікаў на ŏ (jŏ)
словы мужчынскага (рабъ, конь)
і ніякага роду

Скланенне на *ŭ
сынъ, домъ, вьрхъ, волъ,
полъ (палова), ледъ, медъ, низъ,

Скланенне з асновай на *ĭ
жаночага і мужчынскага роду на -ь: дань,

Скланенні назоўнікаў з асновамі на ā (jā), ŏ (jŏ), ŭ, ĭ

Скланенне назоўнікаў з асновай на зычны
назоўнікі мужчынскага, жаночага і ніякага роду,

-тел’-ь, -ар’-ь, -‘ан-ин-ъ
Назоўнікі мужчынскага роду з суфіксамі -тел’-ь, -ар’-ь, -‘ан-ин-ъ былі

Скланенне з асновай на *ū
назоўнікі жаночага роду з канчаткамі ў форме

Паводле семантыкі
назвы пладоў: мъркы, смокы, тыкы;
словы, што абазначаюць роднасць:
золы ‘залоўка’, свекры,

Станіслаў Дубіш “Gramatyka historyczna języka polskiego”
Prasłowianie – mądra nacja.
Gdybym dzisiaj ich

Гісторыя клічных формаў
назоўнікі адзіночнага ліку мужчынскага і жаночага роду на *ā,

І.П. Мележ “Палеская хроніка”
Ганно-о! Дзе ты, нячыстая сіла?!
Не слухай яго, Васілько

Новы клічны склон
мам!
Кол'!
пап!
Ван'!

4 Развіццё катэгорыі адушаўлёнасці
- аманімія (супадзенне) формаў роднага і вінавальнага склонаў

имьть татя (Смаленская грамата, 1229)
И взяша и Стополкъ акы тьстя своего

дѣти, люди
Супадзенне формаў назіраецца толькі ў помніках XVII ст.:
И людей