Teoria i praktyka tłumaczenia. Wprowadzenie

Tłumaczenie - definicje

Co najmniej cztery znaczenia:
Jako rezultat działania tłumacza
Jako czynność
Jako praktyka

Etymologia

Tłumacz (pol.) ? talami – „mówiący”
Przekładać, tłumaczyć ? objaśniać
Prekladat (czes.) =

Interpres

Pierwsi tłumacze w czasach starożytnych to tłumacze mowy:
ang. interpreter
franc. interprete
Do XVI

Traductor

W łacinie klasycznej termin oznaczał „tego, który ułatwia przeniesienie się do

Traductio

W łacinie klasycznej przejście, przeprawa
Termin zarezerwowany w łacinie klasycznej dla przekładu

Tłumaczenie ustne i pisemne

Traduction/ intepretation (franc.)
Translation/ interpretation (ang.)
Ubersetzung/ Dolmetschen (niem.)
W języku

Tłumaczenie maszynowe
a
Human translation

Definicja tłumaczenia zdaniem fachowców

O. Wojtasiewicz:
przekład jako „operacja, która polega na

Roman Jakobson

Tłumaczenie interlingwalne
Tłumaczenie intralingwalne
Tłumaczenie intersemiotyczne

Definicje
E. Nidy
„Tłumaczenie polega ma odtworzeniu w języku przekładu komunikatu zawartego w

ESIT

„Przekazanie zawartości tekstu lub aktu mownego (wyrażonego w języku X) w

Catford
W jego definicji w centrum uwagi znajduje się pojęcie tekstu: tekst

Definicja – próba podsumowania

Pośredniczenie w kontakcie dwóch różnych języków
Zarówno proces jak i

Translatoryka jako odrębna dyscyplina naukowa

Bogactwo nazewnictwa
Przekładoznawstwo, translatologia, translatoryka, traduktologia
Science de la

Przekład w językoznawstwie

Przed 1952 w zasadzie nieobecny
Wielkie zasługi językoznawców Vinaya i Darbelneta

Cary (teoretyk przekładu, niejęzykoznawca) przeciwko uznaniu przekładu za dyscyplinę językoznawczą: przekład

Pieńkos: „Podobnie jak ludzie zaczęli mówić językiem na długo przed pojawieniem

Przekład: nauka czy sztuka?
Czy przekładoznawstwo może stać się przedmiotem odrębnej i

Żeby odpowiedzieć na to pytanie, należy przyjrzeć się pojęciom, z którymi

W zależności od podejścia do kwestii tłumaczenia, będziemy mieli do czynienia

Dodatkowo dyscyplina zwana tłumaczeniem na płynne granice:
Przykłady:
Przy jakim stopniu transpozycji można

Czy przekładoznawstwo jest odrębną dyscypliną naukową?

Decyduje o tym posiadanie własnego przedmiotu

Translatoryka jako odrębna dyscyplin naukowa

Korzysta z wyników badań innych nauk, szczególnie

Podział na subdyscypliny w translatoryce

T. tekstów pisanych
T. tekstów literackich
T. tekstów specjalistycznych
T.

Teorie przekładu i ich przydatność dla praktyki

Pieńkos: „Podobnie jak znajomość praw

Refleksje o przekładzie w okresie „przednaukowym”
Pierwsze teorie przekładu wyrastały z praktyki, stąd

Święty Hieronim

Non verbum e verbo, sed sensum exprimere sensu (nie słowo

Marcus Fabius Quintilianus

„Praca nad przekładem zmusza nas także w pewnym stopniu

Renesans

W tym okresie zaczęto o tłumaczeniu mówić szerzej, jako że przekład

Późny Renesans i reformacja

Liczne nowe przekłady w Europie oraz bogata refleksja

Zwolennicy swobodnego podejścia do wierności

Joachim Du Bellay
Malherbe
Marini
John Dryden (zasada luźnej parafrazy)
Takie

Jacques Amyot (1513-1593)

Francuski teoretyk przekładu
Tłumacz Żywotów sławnych mężów Plutarcha
Cel jego przekładu:

XVIII wiek – duże zainteresowanie teorią przekładu

Wolter: tłumaczenia są jak kobiety,

Alexander F. Tytler

Essay on the Principles of Translation (1790) – rekapitulacja

Wiek XIX

Liczne przekłady poezji prozą we Francji:
„C’est beau comme de la

Niemiecka szkoła tłumaczenia

W opozycji do romańskiej tradycji obchodzenia się z oryginałem

Myśl przekładowa w Polsce

Franciszek Bohomolec, Rozmowa o języku polskim: „nie na

Większość polskich teoretyków przekładu minionych stuleci opowiadała się jednak nie za

Jan Kochanowski jako tłumacz

Wszystkie rodzaje rzemiosła przekładowego
Często poprawiał oryginał, ożywiał antyczny

Zasługi Adama Mickiewicza

Era traktowania dzieła oryginalnego z pełną odpowiedzialnością, chociaż i

Tadeusz Boy-Żeleński

„Przekład jest to rzecz trudna; pod względem formalnym trudniejsza niż

Współcześni teoretycy przekładu

Od czasów II wojny światowej teorie przekładu to już

T. H. Savory

1) przekład powinien oddawać słowa oryginału
2) Przekład powinien oddawać

Ważne prace teoretyczne

1) Vinay i Darbelnet: Stylistique comparee du francais et

ESIT

Interpretacyjna teoria przekładu:
Wykazanie, że prawdziwa teoria przekładu powinna być koekstensywna z

Zasługi Nidy

Tłumaczenie literalne i wolne
Ekwiwalencja formalna i dynamiczna
Aby tłumaczyć, nie wystarczy

Dokonania Catforda

Ściśle językoznawczy punkt widzenia
Opis tego, czym jest przekład i próba

Próba podsumowania

Przekład w ciągu wieków: powolne ale stałe zmiany
Od tłumaczenia tekstów

Rodzaje tłumaczenia

Dawniej wiązano rodzaj tłumaczenia z klasyfikacją tekstów,
mieszając rezultat tłumaczenia

Rodzaje tłumaczenia - kryteria

1) zmiana kodu
2) funkcja tłumaczenia
3) sposób tłumaczenia
4) kierunek